Vademecum Górskie COTG PTTK

Schronisko PTTK "Orlica"

  Schronisko położone jest w sercu Pienin pod Białą Skałą na wysokości ok. 450 m n.p.m. Budynek wzniesiony został w 1932 roku jako prywatny pensjonat. "Orlica" była własnością Eugenii i Albina Dąbrowskich, w okresie międzywojennym cieszyła się sporym uznaniem gości. Pan Albin był aptekarzem. Jednakże kłopoty rodzinne i majątkowe właścicieli kilka razy omal nie spowodowały wystawienia pensjonatu na licytację. Na początku okupacji Niemcy wysiedlili Dąbrowskich z "Orlicy". Na Panią Eugenię wydali nawet nakaz aresztowania za publicznie głoszone poglądy polityczne. W Szczawnicy była znana i lubiana, dlatego zdołano ją uprzedzić przed aresztowaniem. Udało się jej z jednym dzieckiem - synem Marianem - uciec przez Prehybę do Krakowa. W Krakowie pracowała w biurze PCK, a jej syn znalazł pracę na kolei. Pod sam koniec wojny zmarł jej mąż. Po wojnie pensjonat przejęła władza ludowa. Pani Eugenia wyszła powtórnie za mąż i po mężu nosiła nazwisko Klewar. Dożyła w Krakowie 102 lat, wspomina się ją jako osobę niesłychanie inteligentną, oddaną rodzinie i pełną chęci do życia.
  Drewniana, stylowa willa "Orlica" usytuowana została na wzniesieniu nad Drogą Pienińską, skąd roztacza się wspaniały widok na Dunajec i grupę Pieninek. To położenie uratowało obiekt przed wielką falą powodziową, która nawiedziła Pieniny w lipcu 1934 r. Znajdujący się poniżej "Orlicy" - na tak zwanym cyplu - pensjonat "Biały Domek" wraz z zabudowaniami gospodarczymi został zmieciony z powierzchni ziemi. Podczas II wojny światowej w "Orlicy" mieścił się przez pewien czas zakonspirowany szpital partyzancki.
Niezwykle atrakcyjne położenie willi, jak też samo miejsce o dużym nasileniu ruchu turystycznego, zostało zauważone przez ówczesne władze Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego, które podjęły starania i zabiegi pozyskania obiektu. Oddział Zarządu Urządzeń Turystycznych PTTK w Krakowie wydzierżawił 21 czerwca 1951 roku od Eugenii Honoraty Klewarowej willę wraz z wyposażeniem i po niewielkich przeróbkach urządził w niej schronisko turystyczne. Umowa nie obejmowała, niestety, ogrodu i sadu otaczającego budynek. Pani Eugenia zastrzegła sobie w umowie dzierżawy pozostawienie jej jednego pokoju do użytku prywatnego do czasu oficjalnego wykupu.
  W trakcie eksploatacji obiektu ujawniły się jego mankamenty, gdyż był budowany z przeznaczeniem na willę wypoczynkową, a nie na obiekt turystyczny. Pierwszym gospodarzem - zaledwie przez dwa miesiące - był Karol Krupczyński. Schronisko początkowo w 1951 r. czynne było jedynie w miesiącach letnich. Dopiero za Czesława Winiarskiego (1951-1970) funkcjonowało przez cały rok.
Budynek ogrzewany był piecami kaflowymi, miał nie najlepiej rozwiązane sanitariaty i stanowczo za małą kuchnię, która przystosowana była do wydawania posiłków barowych. Mimo tych mankamentów i skromnego wyposażenia schronisko cieszyło się ogromną popularnością wśród turystów i rzadko dysponowało wolnymi miejscami. W latach 60-tych XX wieku dysponowało 52 miejscami noclegowymi i dodatkowo 68 w domkach campingowych.
  Niestety, intensywne użytkowanie obiektu spowodowało jego dekapitalizację. Z uwagi na własność prywatną niewiele można było zrobić, ani przeprowadzić żadnych większych remontów ze środków własnych Towarzystwa. Rozpoczęto więc w 1969 roku starania o wykupienie willi z rąk prywatnych. Procedury były długotrwałe i żmudne. W końcu Główny Komitet Kultury Fizycznej i Turystyki dokonał oficjalnie dobrowolnego a w rzeczywistości przymusowego wykupu obiektu na rzecz PTTK - z przeznaczeniem na schronisko turystyczne, z pełnym zakresem usług noclegowych i gastronomicznych. Obiekt przeszedł ostatecznie na własność PTTK 23 lutego 1970 roku.
  Rozpoczął się w jego historii nowy rozdział działalności. Poddany został remontowi i modernizacji. Przeprowadzono natychmiast konieczne inwestycje: budowę muru oporowego, bunkra na paliwo, pokryto na nowo dach. W otaczającym sadzie ustawione zostały nowe, kilkunastoosobowe domki campingowe.
Głównym problemem pozostało oczyszczanie ścieków. Kosztem wielu milionów złotych zbudowano kolektor prowadzący od schroniska - poprzez potok Grajcarek - do centralnego systemu kanalizacyjnego Szczawnicy. Prace ukończono w 1977 roku. Po tej inwestycji schronisko obsługiwało turystów przez cały rok.
Drugi kapitalny remont rozpoczęty został w 1982 roku i trwał aż do lipca 1986. Obiekt zmodernizowano tak, by nie stracił nic z dawnego uroku, a zyskał na funkcjonalności. Bryła schroniska pozostała w zasadzie bez zmian, dobudowano jedynie tarasy i obszerną jadalnię, co nadało obiektowi bardziej reprezentacyjny wygląd. Zmieniono wystrój wnętrza, wykończono ściany boazerią i marmurowymi posadzkami. Pokoje 2, 4 i 6 osobowe wyposażone zostały w umywalki z ciepłą i zimną wodą, na każdym piętrze usytuowano sanitariaty i prysznice. Prawdziwej rewolucji doczekała się kuchnia. Rozbudowano ją do potrzeb obsługi dużych wycieczek w sezonie letnim, urządzona została wygodnie, nowocześnie i funkcjonalnie. Letni sezon praktycznie trwa od kwietnia do października i związany jest ze spływem na Dunajcu.

  Wyremontowana - po raz kolejny w 2001 roku - "Orlica" cieszy się wciąż dużym zainteresowaniem turystów. Schronisko jest budynkiem trzypiętrowym. Posiada tarasy widokowe, balkony, w pokojach łazienki z prysznicami, dużą jadalnię z telewizorem, obszerny hol, w którym goście mogą wygodnie rozsiąść się w fotelach i porozmawiać oraz przechowalnię bagażu i sprzętu sportowego.

oprac. Ryszard M. Remiszewski

COTG PTTK i autorzy opracowań wyrażają zgodę na wszelkie wykorzystywanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.