Ten wybitny polski botanik urodził się w Sosnowcu dnia 23 lipca 1886 r. Ukończył Szkołę Powszechną w Mielcu. Od najmłodszych lat interesował się przyrodą. Brał udział we wszystkich wycieczkach krajoznawczych. Potrafił całymi dnami przesiadywać w gabinecie przyrodniczym w szkole. Naukę kontynuował w Gimnazjum im. Konarskiego w Rzeszowie, gdzie nadal rozwijał zainteresowania przyrodnicze. Profesorem w tym gimnazjum był Wilhelm Friedberg, entuzjastyczny nauczyciel przyrody. Za jego poradą Władysław Szafer po zdaniu matury podjął studia w Wiedniu, gdzie dostał się pod opiekę profesora Richarda Wettsteina, znanego w świecie wszechstronnego botanika. Dzięki jego poparciu, Szafer uzyskał stypendium wiedeńskiego ministerstwa oświaty, co umożliwiło mu uczestniczenie w kursie w stacji biologicznej w Trieście. Dzięki profesorowi otrzymał również temat swojej pierwszej pracy naukowej, którą ukończył w 1908 r. Studia kontynuował na Uniwersytecie Lwowskim w Instytucie Biologiczno-Botanicznym uzyskując tytuł doktora nauk przyrodniczych. W 1917 r. Szafer objął  Katedrę Systematyki i Geografii Roślin Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Po śmierci swojego mistrza – profesora Mariana Raciborskiego, Władysława Szafera powołano jednocześnie na stanowisko dyrektora Instytutu we Lwowie oraz Ogrodu Botanicznego Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 1918 Władysław Szafer otrzymał tytuł profesora nadzwyczajnego Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prowadził wykłady z paleobotaniki i florystyki oraz socjologii, geografii i systematyki roślin. W 1919 r. uzyskał tytuł profesora zwyczajnego. W latach 1920 - 1949 pełnił funkcję Prezesa Państwowej Rady Ochrony Przyrody. W latach 1936 - 1938 piastował stanowisko rektora, a w latach 1945 - 1947 –prorektora UJ.  Napisał wtedy wiele prac takich jak: " Krótki zarys botaniki leśnej", "Element górski we florze niżu polskiego", "Polichromia roślinna w ołtarzu Wita Stwosza", "Skarby przyrody i ich ochrona", "Zarys botaniki", "Dwa zielniki", a także był autorem nowatorsko brzmiącego niegdyś hasła: ”Ochrona przyrody ochroną człowieka”, autor pierwszych map geobotanicznych Polski. 

  Prowadził badania podróżując po całym świecie. Odwiedził między innymi Alpy Szwajcarskie, Szwecję, Norwegię, Turyn, Czechosłowację oraz Rumunię. Należał do wielu organizacji zajmujących się popularyzacją ochrony przyrody na świecie. Był członkiem Międzynarodowej Rady Ochrony Przyrody i Jej Zasobów. Organizował pomoc materialną i opiekę nad rodzinami uwięzionych w czasie II wojny światowej profesorów Uniwersytetu Jagiellońskiego. W roku 1942 założył tajny uniwersytet. W latach 1947 - 1960 był przewodniczącym Rady Naukowej. Kierował Zakładem Paleobotaniki i Katedrą Systematyki i Geografii Roślin. Był też redaktorem czasopisma: "Ochrona Przyrody" i " Chrońmy Przyrodę Ojczystą". Profesor Szafer całe swoje życie poświęcił ochronie piękna przyrody. Przez cały czas walczył o prawdę naukową i utrzymanie piękna przyrody i jak powiedział:  

 Znany był jako "adwokat przyrody". Zabiegał o to, by polepszyć dolę zwierząt w ogrodach zoologicznych, by martwe, szare, śląskie hałdy kopalniane zamienić w piękne, zielone wzgórza.

 

Władysław Szafer

 Zmarł 16 listopada 1970 roku. Spoczywa na cmentarzu Rakowickim w Krakowie. Zostawił po sobie wielkie dzieło, a mianowicie zdolną do działania organizację ochrony przyrody w Polsce.

 Szafer walczył o tworzenie parków narodowych, rezerwatów i pomników przyrody, zachowanie flory i fauny polskiej. Przyczynił się do powstania  między innymi Tatrzańskiego, Ojcowskiego, Białowieskiego i Świętokrzyskiego Parku Narodowego. Dzięki jego zabiegom Polska Akademia Nauk utworzyła na północnych skłonach szczytu Babiej Góry „Rezerwat na Babiej Górze”.

 Profesor upowszechnił w kraju stworzoną przez Aleksandra Humboldta ideę ochrony drzew pomnikowych, jeszcze przed ogłoszeniem ustawy o ochronie przyrody z 1934 r., która dopuściła możliwość ochrony niezwykłych okazów.

 Prócz konserwatorskiej ochrony przyrody propagował po II wojnie światowej koncepcję poszanowania praw środowiska przyrodniczego. Domagał się obecności specjalistów z dziedziny ochrony przyrody przy projektowaniu inwestycji, by zmniejszyć negatywne wpływy tych przedsięwzięć na przyrodę.

 Profesor Szafer otrzymał wiele honorowych odznaczeń. Był doktorem honoris causa: Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; Uniwersytetu Marii Skłodowskiej - Curie w Lublinie;  Uniwersytetu Karola w Pradze. Odznaczony został Orderem Sztandaru Pracy I Klasy, Krzyżem Komandorskim i Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski, medalem Komisji Edukacji Narodowej. Był laureatem innych nagród, takich jak: nagrody państwowej I stopnia, nagrody naukowej miasta Krakowa, nagrody naukowej Warszawskiego Towarzystwa Naukowego.

 Za badania czwartorzędu otrzymał medal A. Pencka. Profesor znalazł się również na Zaszczytnej Liście Zasłużonych dla Ochrony Przyrody, przedstawianej na Międzynarodowym Kongresie Światowego Funduszu na rzecz Dzikich Zwierząt w Bonn.

 W 1960 r. władza ludowa zwolniła profesora Szafera ze stanowiska dyrektora Zakładu Ochrony Przyrody oraz dyrektora Instytutu Botaniki PAN. W tym czasie zwolniono również profesora Walerego Goetela - zastępcę dyrektora Zakładu Ochrony Przyrody PAN oraz profesora Tadeusza  Kotarbińskiego – prezesa Polskiej Akademii Nauk. Było to nieprzyjemnym zaskoczeniem dla ludzi nauki.
 Z inicjatywy tego wybitnego uczonego Sekretariat Naukowy Polskiej Akademii Nauk uchwałą z dnia 5 października 1953 roku powołał Zakład Botaniki jako samodzielną, ogólnopolską placówkę naukowo-badawczą z siedzibą w Krakowie. Zakład ten, uchwałą Prezydium Rządu PRL z dnia 5 kwietnia 1956 roku, został przekształcony w Instytut Botaniki. Decyzją Sekretariatu Naukowego PAN z dnia 10 czerwca 1986 roku nadano Instytutowi imię W. Szafera. Jego bazę intelektualną i zaplecze naukowe stanowiła istniejąca już ponad 40 lat Katedra Systematyki i Geografii Roślin UJ, której pierwszym kierownikiem w latach 1912-1917 był prof. Marian Raciborski. Od 1989 roku Polskie Towarzystwo Botaniczne nadaje medal im. Władysława Szafera autorom prac opublikowanych z zakresu botaniki odznaczających się wybitną wartością.

Opr.: Jadwiga Piecuch

Literatura:
1. „Sylwetki ekologów” /www.ekologia.pl/
2. „Towarzystwo Miłośników Ziemi Mieleckiej im. Władysława Szafera” /www.tmzm.mielec.pl/