Vademecum Górskie COTG PTTK

Bliźnica

    Najwyższy szczyt pasma Świdowca w Zewnętrznych Karpatach Wschodnich na Ukrainie. Wysokość szczytu sięga 1881 m n.p.m¹. Właściwie należy stwierdzić, że Bliźnica to dwa wierzchołki, zresztą na co  wskazuje sama nazwa szczytu. Niższy szczyt sięga 1872 m położony jest na południowy wschód, oddzielony jest płytką, ale szeroką przełęczą. Bliźnica położona jest w głównym grzbiecie Świdowca ciągnącym się od Kwasów w kierunku północno-zachodnim, a następnie na zachód. Cechą charakterystyczną są długie (30 km!) grzbiety boczne odchodzące na południe tzw. płaje, od Bliźnicy na południe ciągnie się Płaj Bliźnicki.

Fragment mapy Świdowca w okolicy Bliźnicy, wyd. Ruthenus

     Kopułę szczytową budują miąższe skały płaszczowiny dukielskiej leżące niemal poziomo, stąd też wierzchowina jest znacznie wypłaszczona. To co zwraca uwagę w rzeźbie terenu nie tylko w przypadku Bliźnicy, ale i całego Świdowca to asymetria stoku. Przejawia się ona faktem, że północne stoki opadają stromo do doliny, które uległy przekształceniu przez lodowce w okresie plejstocenu. Przypuszcza się, że masyw był najprawdopodobniej zlodowacony dwukrotnie. Lodowce sięgały 2,5 km. Śladem pozostawiony przez działalność glacjalną są głębokie kotły i żłoby lodowcowe. Nietrudno dostrzec zachowanych moren i pomiędzy nimi już częściowo zarośniętych jezior. Najlepiej prezentuje się jez. Ivor w dolinie Drahobrackiej. Niezwykle efektownie wygląda również górny odcinek doliny Małego Świdowca, gdzie okazale prezentują się grzędy skalne rozcięte żlebami. Warto zaznaczyć, że kwestią zlodowacenia Świdowca zajął się już w 1905r. Eugeniusz Romer, a efektem jego pracy była publikacja „Epoka lodowa na Świdowcu”. Południowe stoki są dużo bardziej łagodniejsze, gdzie niegdzie przekształcone przez osuwiska. W okresie zimowym ze stoków Bliźnicy schodzą rozległe lawiny i to nie tylko na stromych północnych stokach. Jednej z takich lawin na Połoninie Stremczeskiej w 29 stycznia 1990r. zginęła czwórka turystów.

Niższy wierzchołek Biźnicy z widocznymi wychodniami, fot. B. Janusz

Od strony północno-wschodniej masyw odwadniają potoki Mały Świdowca i Drahobrat, które łącząc się tworzą Świdowiec, dopływ Czarnej Cisy, także na wschód płynie potok Gropyniec posiadający źródła pod niższym szczytem Bliźnicy. Natomiast od południa spływają krótkie cieki będące lewymi dopływami Kosowskiej Riky uchodzącej również do Cisy. Obszar Bliźnicy został w 1993r. objęty ochroną w ramach Karpackiego Rezerwatu Biosfery – Masyw Świdowca. Szczyt leży w piętrze alpejskim, nieco niżej ok. 1650 m występuje jałowiec i olsza zastępujące kosodrzewinę. Właśnie na Bliźnicy występują rzadkie gatunki alpejskie, właśnie tutaj w trudno dostępnych miejscach rośnie szarotka alpejska zwana edelwejs traktowana jako „kwiat miłości”, na Świdowcu ma jedne z dwóch stanowisk w Karpatach Ukraińskich. Tylko tutaj występują inne cenne gatunki alpejskie: głodek mrzygłód, świetlik salzburski i skalnica naradkowata.

Panorama Czarnohory ze szczytu Bliźnicy, fot. B. Janusz

Na szczycie Bliźnicy rozpościera się bardzo rozległa panorama na 360º z górami widocznymi z każdej strony niemalże po horyzont. Na wschodzie widoczny jest masyw Czarnohory z atrakcyjnie prezentującym się Pietrosem (2020 m) i Howerlą (2061 m). Na południowym wschodzie widać Góry Maramaroskie (Maramureskie) z wyróżniającym się Popem Iwanem Marmaroskim (1937 m). W pogodne dni może dostrzec także Góry Rodniańskie z najwyższym Pietrosulem (2303 m). W kierunku północnym zwracają uwagę Gorgany z widoczną najbliżej Połoniną Czarną (Bratkowską), masyw Chomiaka, Syniaka, Doboszanki i wreszcie bliźniaczej Sywuli (1836 m). Dodatkowym atutem panoram są tworzące się niezwykle często nad doliną Cisy morza mgieł, które dodają wyjątkowych walorów krajobrazowym. 

Fot. Widok na wyższy wierzchołek Bliźnicy, fot. B. Janusz

Okolice szczytu są wykorzystywane pod wypas dużych stad owiec. W latach 2010-2011r. wyznakowano w pełni czerwony szlak biegnący głównym grzbietem z Kwasów do Ust Czornej. Szlak jest bardzo dobrze oznaczony dzięki słupkom z tablicami informacyjnymi, co w znacznym stopniu zmniejsza ryzyko zabłądzenia we mgle.

Przedsięwzięcie było możliwe dzięki współpracy Fundacji Karpackie Ścieżki i Karpackiemu Towarzystwu Turystycznemu z Czech. Ukraińska fundacja wyznakowała także inne szlaki prowadzące w rejonie najwyższego szczytu Świdowca: niebieski szlak z Rachowa przez Płaj Bliźnicki, natomiast z Jasini zielony biegnący grzbietem z Menczulem przez Połoninę Drahobrat i łączący się z głównym szlakiem czerwonym, z Jasini wytyczono też szlak żółty prowadzący drogą dojazdową do Drahobratu. Obecnie Bliźnica jest bardzo popularna wśród turystów korzystających z bazy wypoczynkowej na Połoninie Drahobrat, gdzie powstał najwyżej położony na Ukrainie kompleks narciarski. Powstał szereg pensjonatów zapewniających 2500 miejsc noclegowych.

Bartłomiej Janusz

¹Na polskich i czechosłowackich mapach z okresu międzywojennego podawana jest także wysokość 1883 m n.p.m., wynika to ze zmiany punktu odniesienia poziomu morza w okresie powojennym. Dla Austro-Węgier, a potem państw powstałych w wyniku ich rozpadu był to Triest nad Adriatykiem, a dla ZSRR i później Ukrainy nadbałtycki Kronsztad pomiędzy którymi jest różnica  ok.2 m wysokości.

Źródła:

• Strojny A., Bzowski K., Grossman A., 2009, Ukraina Zachodnia. Tam szum Prutu Czeremoszu, Wyd. Bezdroża, Kraków
• Gawlik J., 2005, Osobliwości Huculszczyzny, Wyd. Libra, Rzeszów
• Romer E., 1906, Epoka lodowa na Świdowcu, Wyd. Akad. Umiejętności, Kraków
• Strona internetowa – data odczytu 16 maja 2012r.

 COTG PTTK i autorzy vademecum wyrażają zgodę na wszelkie powielanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.