Vademecum Górskie COTG PTTK

Popradzki Park Krajobrazowy

Jest to park krajobrazowy powstały we wrześniu roku 1987. Ma on na celu ochronę krajobrazu i przyrodę Beskidu Sądeckiego. Teren parku krajobrazowego obejmuje dolinę Popradu, Pasmo Radziejowej i Pasmo Jaworzyny Krynickiej, polską część Gór Czerchowskich, zwaną Górami Leluchowskimi oraz część grupy Huzarów i Szalonego.

Park zajmuje powierzchnię 542,1209 km², a jego otulina 249,0278 km², co czyni go jednym z większych parków krajobrazowych w południowej Polsce. Jego teren obejmuje głównie tereny leśne - pozostałości Puszczy Karpackiej z lasami bukowo-jodłowymi regla dolnego, borem górnoreglowym w Paśmie Radziejowej i lasami liściastymi piętra pogórzy. Najwyżej położonym szczytem jest zarazem najwyższy szczyt Beskidu Sądeckiego - Radziejowa (1262 m n.p.m.). Obecność dużych wysokości wzglęnych wpływa na ukształtowanie pięter górskich, co wyraźnie odbija się na szacie roślinnej i składzie gatunkowym lasów.

Dodatkową atrakcją Popradzkiego Parku są elementy przyrody nieożywionej, m.in. Diabelski Kamień koło Krynicy, wiele jaskiń fliszowych w Paśmie Jaworzyny i wody mineralne stanowiące znaczny udział wszystkich wód mineralnych Polski.

Flora i fauna

Na terenie parku występuje wiele rzadkich gatunków zwierząt, m.in. wilk, ryś, żbik, niedźwiedź, puchacz, głuszec. Świat roślin reprezentowany jest przez ponad 1000 gatunków, w tym wiele chronionych. Absolutną rewelacją florystyczną jest pierwiosnka omączona, której jedyne stanowisko w Polsce zachowało się w Paśmie Radziejowej.

Na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego znajduje się 13 rezerwatów przyrody o dużej wartości przyrodniczej dla Polski i Karpat.

1. Rezerwat leśny Baniska

Utworzony na północnych stokach Radziejowej w 1955 roku, na powierzchni 56,37 ha, w gminie Piwnicza-Zdrój. Jego obszarbył chroniony już od 1916 roku. Obejmuje fragment źródliskowej części potoku Baniska z dobrze zachowanym starodrzewem jodłowo-bukowym. Niektóre jodły przekraczają wysokość 30 m. W obrębie znajduje się również stare osuwisko. Ciekawsze gatunki roślin: paprotnik Brauna, paprotnik kolczysty.

2. Rezerwat leśny Barnowiec

Utworzony w 1957 roku, a powiększony w 2002 na stokach Sokołowskiej Góry o powierzchni 44,57 ha. Obszar objęty ochroną już od 1906 roku porasta las bukowy i zasiedlająca tereny osuwiskowe i skalne jaworzyna górska. Charakter puszczański nadają mu 300-letnie buki i 30-metrowe jodły.

3. Rezerwat leśny Hajnik

Utworzony w 1974 roku w gminie Muszyna na zboczach góry Dubne z 200-letnim drzewostanem jodłowym. Zajmuje powierzchnię 16,63 ha.

4. Rezerwat krajobrazowy Kłodne nad Dunajcem

Utworzony w 1964 roku na terenie gminy Ochotnica Dolna. Położony na stokach Wyśniej Góry, na wschodnim brzegu Dunajca o powierzchni 89,24 ha. W rezerwacie znajdują się liczne zbiorowiska leśne, a także zbiorowiska łąkowe z kwitnącymi storczykami. Większość rezerwatu porasta buczyna karpacka, w dolnej części także zarośla wierzbowe i płaty grądowe. Ciekawsze gatunki roślin: pokrzyk wilcza jagoda, naparstnica zwyczajna, storczyca kulista, gółka długoostrogowa, storczyk męski, kruszczyk szerokolistny, podkolan biały, listera jajowata i gnieźnik leśny.

5. Rezerwat leśny Las lipowy Obrożyska

Utworzony w 1957 roku na powierzchni 99 ha na terenie miasta Muszyna stanowi rzadki zespół grądu subkontynentalnego, w odmianie karpackiej, z ponad 100-letnim drzewostane, głównie lipowym, chronionym już w 1919 roku. Rezerwat obejmuje też liczne osuwiska, podmokłe niecki i małe oczko wodne, co wykorzystuje salamandra plamista. Ciekawsze gatunki roślin: parzydło leśne, podkolan biały, żłobik koralowy, storczyk plamisty, kruszczyk szerokolistny i buławnik mieczolistny.

6. Rezerwat leśny Lembarczek

Utworzony w 1985 roku w gminie Piwnicza-Zdrój na północnych zboczach góry Lembarczek. Zajmuje powierzchnię 47,49 ha i chroni dolnoreglową buczynę karpacką.

7. Rezerwat leśny Łabowiec

Utworzony w 1957 roku i powiększony w 2002 obejmuje powierzchnię 53,85 ha. Znajduje się niedaleko wsi Łabowiec, w gminie Łabowa. Chroni wiekowy las z cennymi jodłami.

8. Rezerwat leśny Nad Kotelniczym Potokiem

Utworzony w 1959 roku na powierzchni 24,80 ha na terenie miasta Szczawnica obejmuje teren źródliskowy Kotelniczego Potoku z licznymi odsłonięciami skałek. Chroniona tu jest głównie buczyna karpacka z dużym udziałem świerka. Ciekawsze gatunki roślin: podrzeń żebrowiec, paprotnik kolczysty, paprotnik Brauna, omieg górski.

9. Rezerwat krajobrazowy Okopy Konfederackie

Utworzony w 1963 roku na powierzchni 3,09 ha na terenie gminy Krynica-Zdrój stanowi ciekawy teren historyczny, porośnięty młodym lasem bukowym. Obejmuje szaniec, wzniesiony przez konfederatów barskich w roku 1769. Ciekawe gatunki roślin: dziewięćsił bezłodygowy, kocanki piaskowe i podkolan biały.

10. Rezerwat leśny Pusta Wielka

Utworzony w 1963 roku w gminie Ochotnica Dolna, niedaleko wsi Obidza. Zajmuje powierzchnię 3,31 ha i chroni reliktowe stanowisko sosny pospolitej. Wysokośc sosen wynosi do 30 m.

11. Rezerwat leśny Uhryń

Utworzony w 1957 roku i powiększony w 2002 obejmuje powierzchnię 16,52 ha. Znajduje się niedaleko wsi Uhryń, w gminie Łabowa. Chroni stary drzewostan bukowo-jodłowy.

12. Rezerwat leśny Wierchomla

Utworzony w 1983 roku w gminie Piwniczna-Zdrój na zboczach góry Pusta Wielka. Zajmuje powierzchnię 25,43 ha, chroni las dolnoreglowy i zespół źródeł górskich. Stare, uschnięte drzewa stanowią dobre siedliska dla ptaków dziuplastych.

13. Rezerwat leśny Żebracze

Najmłodszy rezerwat w parku utworzono w 1995 roku na zboczach Wielkiej Bukowej i Kotylniczego Wierchu. Znajduje się na terenie gminy Muszyna i zajmuje 43,50 ha z otuliną o powierzchni 148,74 ha. Ma na celu ochronę bierną 150-letniego drzewostanu bukowego i licznych wychodni skalnych piaskowca. Ciekawsze gatunki roślin: paprotnik kolczysty i parzydło leśne.

14. W 2011 roku zlikwidowano rezerwat im. prof Mieczysława Czai w Łosiach, który przez 50 lat chronił dolnoreglowy drzewostan ze starymi okazami buków i jodeł.

Wiele zastrzeżeń, co do ochrony przyrody na terenie Popradzkiego Parku Krajobrazowego, pojawia się w kwestii budowy wyciągów narciarskich, szczególnie powiększeniu kompleksu narciarskiego na Jaworzynie Krynickiej. W ostatnich latach odbyło się wiele protestów ekolgów przeciwko rozbudowom kolejki gondolowej i jej negatywnemu oddziaływaniu na przyrodę.

Opr. Maciej Barczyk

1. Rejestr parków krajobrazowych województwa małopolskiego 7 lipca 2008

2. Rezerwaty przyrody w Polsce Południowej, monografia Grzegorza Rąkowskiego , Instytut Ochrony Środowiska, Warszwa 2007

COTG PTTK i autorzy vademecum wyrażają zgodę na wszelkie powielanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.