Vademecum Górskie COTG PTTK

Mniszek pieniński

Taraxacum pieninicum - endemiczna roślina naczyniowa z rodziny astrowatych.

Taksonomia, morfologia i biologia gatunku

Gatunek ten był opisany przez profesora Zarzyckiego jako "najwybitniejszy i najstarszy endemit pieniński". Co do systematyki tej rośliny botanicy nie są zgodni, jednakże badania wykazały, że jest to jedyny gatunek z rodzaju Taraxacum o podwójnej liczbie chromosomów.

Mniszek pieniński jest rośliną kilkuletnią o wysokości około 15 cm, o nagich, siwozielonych liściach, zazwyczaj głęboko wcinanych. Kwiaty są koloru żołtego, a brzeżne szaropurpurowe. Owoce są koloru ciemnoczerwonobrunatego. 

Mniszek pieniński jest endemitem flory Polski, a jego zasięg występowania ogranicza się do Pienin Centralnych. Jedyna znana populacja znajduje się w pobliżu Okrąglicy, w Masywie Trzech Koron, na wysokości 960 m n.pm. Została ona odkryta w wyniku dokładnej penetracji skał pod Okrąglicą w latach 1999-2000, gdyż stanowisko, na którym został on opisany w latach siedemdziesiątych uległo zniszczeniu poprzez oderwanie się bloku skalnego. Szczęśliwie znalezione stanowisko zlokalizowane jest w obrębie ściany o nastawie południowo-wschodniej, gdzie roślina rośnie na glebie zasobnej w węglan wapnia.

Zagrożenia i ochrona

Liczebność populacji mniszka pienińskiego wynosi zaledwie kilkanaście osobników kwitnących, co świadczy o sporym zagrożeniu tej populacji. Względna stabilność siedliska może być zachwiana również przez losowe zdarzenia, jak przypadek z oberwaniem skały. Obecnie prowadzi się stały monitoring przyrodniczy siedliska i opracowuje plany ochrony czynnej. Status mniszka został oznaczony jako CR - krytycznie zagrożony, został on zamieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin. Cała populacja mniszka pienińskiego znajduje się na terenie Pienińskiego Parku Narodowego, natomiast w celu zabezpieczenia puli genetycznej gatunku nasiona mniszka zostały umieszczone w Ogrodzie Botanicznym PAN w Warszawie.

1. Czerwona Księga Karpat Polskich - rośliny naczyniowe, red. Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa, wyd. Instytutu Botaniki PAN, Kraków 2008

COTG PTTK i autorzy vademecum wyrażają zgodę na wszelkie powielanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.