Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK

Vademecum Górskie COTG PTTK

>> Regulamin << >> Jak zostać współautorem Vademecum <<

Treść hasła:

lub wybierz interesujacą cię literę

Krupowej schronisko na Hali:

Schronisko na Hali Krupowej

Lata trzydzieste XX wieku to okres intensywnej budowy schronisk przez Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. Dążące do uzyskania samodzielności oddziały Towarzystwa (uzyskały ją po reformie statutowej w 1935 roku) aktywnie starały się o środki finansowe, często współpracując ze sobą i budowały kolejne schroniska górskie. Walny Zjazd PTT w 1934 roku w Jaremczu podjął decyzję popierającą inicjatywę Oddziału PTT z Jordanowa związaną z budową schroniska na Policy, obiektu umożliwiającego połączenie Babiej Góry w jeden ciąg wycieczkowy z miejscami noclegowymi, do linii kolejowej na trasie Chabówka – Sucha Beskidzka.

Informację na temat współdziałania Zarządu Głównego, Oddziału łódzkiego i jordanowskiego PTT podał Przegląd Turystyczny nr 2 z lipca 1934 roku:

Schronisko PTT na Policy ma zacząć się budować latem bieżącego roku przez Oddział Jordanowski PTT przy pomocy Zarządu Głównego PTT i Oddziału Łódzkiego. Oddział Łódzki PTT stworzył w 1935 z dobrowolnych wpłat swoich członków Fundusz Schroniskowy w celu wspomagania budowy i modernizacji schronisk górskich. Parcelę morgową na Hali Krupowej ofiarowała bezinteresownie gmina góralska Sidzina, co zostało zatwierdzone przez Starostwo Powiatu w Myślenicach.

Akt darowizny nosi datę 5 kwietnia 1934 i był skierowany na rzecz Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego jako całości z zaznaczeniem w księgach wieczystych nieodpłatnego prawa użytkowania na rzecz Oddziału PTT w Jordanowie . Przegląd Turystyczny nr 3 z października 1934 roku doniósł o opóźnieniu w rozpoczęciu budowy.

Schronisko na Policy w grupie Babiej Góry powstanie dopiero z wiosną przyszłego roku! 4 października br. odbyła się na Policy komisja budowlana, która zadecydowała o ostatecznych planach i wyborze miejsca. Komisja pod przewodnictwem prof. Kazimierza Sosnowskiego ustaliła, że grunt darowany Towarzystwu przez gminę Sidzina jest odpowiedni pod budowę schroniska, gdyż leży w połowie drogi od stacji w Osielcu do schroniska na Babiej Górze, znajduje się na polesisku w odległości około 200 m od głównego szlaku, z którego budynek będzie widoczny, w pobliżu niego znajduje się teren źródłowy, który po odpowiednim ujęciu zdoła zaopatrzyć schronisko w odpowiednią ilość wody.

Współpraca z Oddziałem Łódzkim nie układała się pomyślnie (rozważano możliwość powołania spółki prawa handlowego) i od wczesnej wiosny 1935 roku Oddział samodzielnie rozpoczął zwózkę materiałów na Halę Krupową, - stan surowy budowy został zrealizowany 12 października 1935 roku. Niewielki, parterowy, drewniany budynek został wykończony i oddany do użytku turystom wiosną roku 1936. Latem tegoż roku obiekt rozpoczął przyjmowanie turystów. W 1937 roku obiekt został nieco rozbudowany.

W okresie II wojny światowej pasmo Policy było miejscem licznych zgrupowań oddziałów partyzanckich. Od lata 1944 roku, w miarę przybliżania się frontu wzrastała ich aktywność. Byli to zarówno partyzanci polscy jak i oddziały rosyjskie. Główną siłą uderzeniową był oddział Harnaś – zalążek I batalionu 3 Pułku Strzelców Podhalańskich Armii Krajowej Dowódcą oddziału był ppor. Henryk Gallas –„Hańcza”. Prócz niego były tam również oddziały: „Chełm” – oddział Armii Krajowej pod dowództwem Tadeusza Mazurkiewicza ps. Boruta, „Huta Podgórze”- Legionu Śląskiego, pod dowództwem kpt. „Szarego” oraz „Awangarda” – partyzantki radzieckiej pod dowództwem kpt. „Jefremowa”.

Latem i jesienią 1944 oddział kapitana Szarego przeprowadził wiele udanych akcji. Likwidowana patrole niemieckiej i słowackiej straży granicznej i, atakowana linie kolejowe. Koncentracja licznych oddziałów partyzanckich w okolicach Policy i ich aktywność nie mogła ujść uwadze okupantów. Dodatkowo, Hala Krupowa była miejscem przyjmowania zrzutów lotniczych z zaopatrzeniem dla walczących partyzantów. Po 7 października 1944 roku, kiedy to jednostki Armii Krajowej z oddziałów Chełm i Harnaś zaatakowały niemiecki posterunek strzegący mostu w Kojszówce – Niemcy postanowili spacyfikować partyzanckie bazy w okolicach Policy.

Od 12 października rozpoczęła się koncentracja wojsk niemieckich . 13 października ok. 3000 żołnierzy Wehrmachtu i innych formacji hitlerowskich wyruszyło wszelkimi możliwymi drogami dojściowymi w okolice Pasma Polic. Dysponowali nie tylko wsparciem artylerii i lekkich czołgów, również mieli do dyspozycji samoloty zwiadowcze. W sumie 500 osobowe zgrupowanie partyzantów, których rolę nie było przecież prowadzenie otwartej walki z Niemcami, wycofało się z dużymi problemami w stronę słowackiej granicy.14 października siły niemieckie dotarły do nie bronionego schroniska, które podpalone, zostało całkowicie zniszczone. Mimo braku bezpośredniego kontaktu ogniowego z oddziałami partyzanckimi, Niemcy po przeszukaniu okolic schroniska, gdzie schwytali dwóch kilkunastoletnich chłopców – oskarżyli ich o powiązania z partyzantami i zamordowali na oczach rodzin. Niezbyt długi okres posługi dla turystów górskich schroniska na Hali Krupowej zakończył się tragicznie. Była to kolejna ofiara wojny i walki o niepodległość narodu polskiego.

V Walny Zjazd Oddziału Krakowskiego PTTK w czerwcu 1955 podjął decyzję o budowie schronu na Hali Krupowej. Myśl o budowie własnego schroniska już od początku lat pięćdziesiątych kiełkowała wśród działaczy Oddziału Krakowskiego PTTK.

W październiku 1953 roku Oddział PTTK Beskid z Nowego Sącza uroczyście otworzył schron turystyczny na Przehybie. Obecna na otwarciu delegacja Oddziału Krakowskiego PTTK była zachwycona i ideą budowy i wynikiem starań w postaci własnego obiektu w górach. Postanowiono, że Oddział Krakowski PTTK rozpocznie starania o budowę schroniska. Od 1952 roku Oddział Krakowski był gospodarzem szlaków turystycznych w rejonie Babiej Góry i Policy i dlatego w tej okolicy pragnął zbudować obiekt turystyczny. Idea ta już w 1953 zaczęła nabierać realnych kształtów.

Autorem projektu wykonanego nieodpłatnie był Jacek Rutkowski.10 maja 1954 roku uzyskano zgodę Wojewódzkiej Komisji Planowania Gospodarczego na lokalizację schronu turystycznego wielkości 269 m² i 26 miejscach noclegowych na fundamentach po spalonym schronisku. O postępie prac mówił Komunikat Nr 12/55 z dnia 1955 :

Ze składek członków naszego Oddziału, wnoszonych na ten cel od roku, a również ofiar składanych przy różnych okazjach, Oddział sfinansował zakup drzewa, zwózkę do tartaku i gonciarni, dokonano przetarcia drzewa i sporządzenia gontów oraz zmagazynowano w Skawicy u podnóża gór całość materiałów.

W tym samym Komunikacie wystosowano apel do członków Oddziału: W najbliższym czasie Zarząd Oddziału ogłosi apel: jedziemy do Skawicy i na własnych ramionach i w plecakach wniesiemy potrzebne materiały, jak kafle, cegły, sprzęty – na górę.

Schron budowany był pod nadzorem autora projektu, Jacka Rutkowskiego przez brygadę ciesielską Wincentego Ficka ze Skawicy. Stroną organizacyjną budowy zajmował się Włodzimierz Zemanem – sekretarz Zarządu Oddziału. Dzięki dużemu zaangażowaniu wielu członków Oddziału, budowa dobiegła końca i 9 października 1955 nastąpiło otwarcie schroniska, któremu nadano imię Kazimierza Sosnowskiego. W dniu otwarcia schroniska z udziałem 420 osób odbył się I Zlot Turystów na Hali Krupowej – Zlot ten jest organizowany corocznie jako tradycyjna impreza Oddziału Krakowskiego PTTK.

W 1957 roku dobudowano do schroniska werandę. W 1958 roku gospodarzem schroniska został Bronisław Moc. Oddział Krakowski, mający wieloletnią tradycję w prowadzeniu schronisk górskich (Roztoka, Morskie Oko) dbał o schronisko na Hali Krupowej. Było ono przedmiotem traktowane jako wspólne dobro wszystkich turystów górskich. Po rozbudowie w 1960 roku obiekt posiadał 35 miejsc noclegowych. W 1962 roku, po formalnym zakończeniu etapu prac, uzyskano zmianę wpisu w karcie nieruchomości z Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego na Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze Oddział w Krakowie. W roku 1965 wykonano mur oporowy nad schroniskiem, co zapobiegło osuwaniu się skarpy na obiekt. W 1967 roku schronisko otrzymuje agregat prądotwórczy i instalację elektryczną, w 1968 linię telefoniczną oraz w 1969 stylowe meble i wyposażenie zaplecza gospodarczego. Koszt modernizacji wyniósł ok. 250 000zł i poniesiony został ze środków Wojewódzkiego Funduszu Turystyki i Wypoczynku.

W 1973 roku rozebrano drewnianą, wdzięczną naziemną obudowę studni wraz z kołowrotem poniżej schroniska. 1 stycznia 1974 roku, w wyniku niekorzystnych zmian dla samodzielności oddziałów PTTK i możliwości prowadzenia swobodnej gospodarki majątkiem, schronisko wraz z wyposażeniem zostaje przekazane umową dzierżawy do nieodpłatnej dzierżawy do ówczesnego OZGT PTTK w Krakowie. Po ponad dwudziestu latach starań najpierw o budowę, później o jak najlepszą eksploatację schroniska Oddział Krakowski PTTK został pozbawiony bezpośredniego wpływu na działalność obiektu, a jego eksploatacją zajmowały się różnorodne przedsiębiorstwa PTTK. 6 kwietnia 1988 roku schronisko zostaje przekazane do rozbudowy firmie Edwarda Kaczmarczyka ze Skawicy, w tymże roku dobudowano nową część budynku od strony zachodniej. W latach 1990- 1992 wykonano nową więźbę dachową oraz ujęcie wody i oczyszczalnię ścieków. 15 lipca 1992 roku schronisko po remoncie zostało oddane do eksploatacji.

Od 1993 roku obiektem zarządza Spółka Schroniska i Hotele PTTK „Karpaty”. W 1997 roku Oddział Krakowski PTTK rozpoczął starania o odzyskanie zarządu nad schroniskiem, uwieńczone zawartą w 2003 roku ugodą z Zarządem Głównym PTTK. Kolejnym ważnym krokiem w modernizacji obiektu było, dzięki staraniom Spółki „Karpaty”, podłączenie schroniska w październiku 2001 roku do sieci energetycznej. 5 lutego 2003 roku to kolejna ważna data w życiu obiektu. W tym dniu, na podstawie uchwały Zarządu Oddziału Krakowskiego PTTK i Zgromadzenia Wspólników Spółki Schroniska i Hotele PTTK „Karpaty” z siedzibą w Nowym Sączu, schronisko zostaje aportem wniesione do Spółki i staje się jej własnością, z kolei Oddział Krakowski stał się właścicielem udziałów w Spółce.

Gospodarze obiektu po odbudowie obiektu (wg Adama Jonaka):

Stanisław Golec	październik 1955 – marzec 1956
Alfred Lastowica	marzec 1955 – październik 1957
Józef Obrizkow	listopad 1957 – grudzień 1957
Bronisław Moc	styczeń 1958 – listopad 1963
Wiesław Szafrański	listopad 1963 – listopad 1964
Maria Koniówkowa	listopad 1964 – marzec 1965
Stanisław Bodnarowski	marzec 1965 – luty 1966
Wojciech Stonawski	luty 1966 –listopad 1973
Barbara Zygiel	listopad 1973 – 1978
Robert Nalepa	styczeń 1978 – grudzień 1983
Jan Zyzański *	13 kwietnia 1984 - 17 kwietnia 1988
Wojciech Stonawski	maj 1988 (?) – kwiecień 1991
Eugeniusz Ogrodowicz	kwiecień 1991 – nadal

* Okres gospodarzenia w schronisku przez pana Jana Zyzańskiego w poprzedniej wersji niniejszego hasła był błędnie podany. Tekst został poprawiony w oparciu o nadesłane przez zainteresowanego ksero świadectwa pracy. Z dokumentu wynika, że p. Jan Zyzański był zatrudniony jako samodzielny gospodarz schroniska. Za podaną nieścisłość przepraszamy pana Jana Zyzańskiego, choć autor hasła opierał się na zdawałoby się wiarygodnych materiałach.

Aktualnie schronisko posiada 38 miejsc noclegowych, w tym jeden pokój 2 osobowy z łazienką, oraz jeden 2-osobowy, dwa 4-osobowe i wieloosobowy – bez wygód.

opr. Jerzy Kapłon

Literatura:

1.Zarys działalności oddziału Krakowskiego PTTK w latach 1951- 1973 (aut. Zbigniew Kresek) w "Oddział Krakowski PTTK 1873-1973" p.red. Marii Bronikowskiej, wydane z okazji obchodów stulecia organizacji turystycznej w Krakowie. Komitet wydawniczy obchodów stanowili: B. Balicka-Andrasz, A. Łączyński i K. Szymonowicz

2. Polskie Towarzystwo Turystyczno- Krajoznawcze Oddział Krakowski. Informator. Schronisko PTTK na Hali Krupowej Zbigniew Kresek

3. Zbiór protokołów posiedzeń Prezydium i Plenum Zarządu Oddziału Krakowskiego PTTK

4. Schroniska górskie w Karpatach Polskich w latach 1939 – 1945 Tomasz Mianowski

5. Hala Krupowa 40 – lecie schroniska PTTK oraz tradycyjnego Zlotu Turystów Górskich Zbigniew Kresek i Edward Moskałą Oddział Krakowski PTTK i Schroniska i Hotele PTTK „Karpaty” Sp. z o.o. Nowy Sącz 1995

6. Materiały Adama Jonaka w rękopisie

7. Materiały archiwalne Oddziału Krakowskiego PTTK

8. Materiały archiwalne COTG PTTK w Krakowie

COTG PTTK i autorzy opracowań wyrażają zgodę na wszelkie wykorzystywanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.

Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK
31-010 Kraków,
ul. Jagiellońska 6
tel.: 12 422 28 40
e-mail: poczta@cotg.pttk.pl

Katalog Centralnej Biblioteki Górskiej PTTK