Vademecum Górskie COTG PTTK

Schronisko PTTK na Hali Kondratowej

W roku 1911 Sekcja Narciarska Towarzystwa Tatrzańskiego wydzierżawiła od Jerzego Uznańskiego szałas pasterski znajdujący się na Polanie Kondratowej, adaptując go na schronisko, a właściwie na schron narciarski. W tym samym roku, w ramach remontu, zabezpieczono okna i drzwi i wybudowano piec. Kiedy zakupione łóżka, koce i sienniki, jako wyposażenie schroniska, zawieziono na polanę zauważono, że stojący w tym miejscu obiekt został doszczętnie zniszczony przez lawinę śnieżną, która zeszła jednym ze żlebów giewonckich.

Ta bardzo krótka historia pierwszego obiektu turystycznego na Polanie Kondratowej wywołała wiele dowcipów, żartów i złośliwych komentarzy, co do wiedzy i zimowych doświadczeń na temat lokalizacji tego typu budowli, przez ludzi organizujących i popularyzujących narciarstwo.

W roku 1913 na pn. skraju Polany Kondratowej, rodzina Uznańskich ponownie oddała do użytku turystom nowo wybudowany obiekt, który będąc obiektem niezagospodarowanym, został zniszczony przez nieznanych sprawców w 1915 r.

Tatrzańskie Towarzystwo Narciarzy planowało w latach trzydziestych XX w. na miejscu poprzednich obiektów wybudować duże schronisko. Inicjatywa ta została wsparta przez Komisję Turystyczną Polskiego Związku Narciarskiego, która w 1934 r. zasiliła finansowo TTN przy wstępnych pracach projektowych¹. Jednak do realizacjI inwestycji nie doszło.

Na Polanie Kondratowej, w pobliżu byłych dwóch schronisk, Jan Polak, góral z Budzowego Wierchu, w roku 1933 wybudował nielegalnie własne schronisko, które cieszyło się dużą popularnością wśród turystów i narciarzy. Obiekt był czynny okresowo, zależnie od natężenia ruchu turystycznego. Dużą atrakcją „wystroju schroniska” były pracujące w tym obiekcie dwie śliczne córki J. Polaka - Aniela i Bronka. O powyższym fakcie wspominał Stanisław Jarosz:

... W pamięci mej utrwalił się obraz dwu uroczych góralek, ubranych regionalnie, które stawały przed schroniskiem i witały lub żegnały śpiewem turystów, wędrujących ku Giewontowi i Czerwonym Wierchom. Zapamiętałem do dziś melodię i słowa ich przyśpiewki:

Jaworze, jaworze syrokiego liścia,

Schronisko częściowo zostało spalone w czasie okupacji niemieckiej, a resztki budynku zostały rozebrane w roku 1948.

Obok tego schroniska, na wys. 1335 m Krakowska Izba Rolnicza wybudowała w latach 1936–37 tzw. wzorową bacówkę² wraz ze strągą (szopa dla owiec). W niedługim czasie, z inicjatywy dyr. M. Czerwińskiego istniejące w pobliżu źródło zostało obudowane przez uczniów Szkoły Melioracyjnej. W roku 1942 według projektu Adama Drozdowskiego z tego źródła zainstalowano wodociąg do obiektu, który dostarczał około 42 l wody na minutę. Został on wykonany przez firmę „Mechanika – Elektromechanika” Józefa Fijaka z Krakowa.

W czasie okupacji niemieckiej budynek wykorzystywany był przez Niemców na strażnicę Grenzschutzu (straży granicznej). W roku 1947 gospodarzem bacówki został Stanisław Skupień³. Wczesnym latem 1948 r. rozpoczęto jej rozbudowę. Środki finansowe uzyskano dzięki ofiarnym staraniom Zarządu Głównego PTT i pomocy prof. Rudolfa Śmiałowskiego. Rozbudowę schroniska polegającą na dobudowie skrzydła wykonano wg projektu inż. arch. Bogdana Laszczki. O tym fakcie dowiadujemy się z pamiątkowej tabliczki zamocowanej w schronisku obok kominka. Roboty wykonywane były przez górali, m.in. Szymona Zaryckiego „systemem góralskim”, nie trwały więc długo i jeszcze w tym samym roku, w grudniu, schronisko zostało oddane do użytku turystom. Koszt generalnego remontu i rozbudowy schroniska wyniósł 2.530.650 zł.  Pierwszymi gośćmi byli młodzi nowożeńcy z Zakopanego, którzy przybyli wprost z Urzędu Stanu Cywilnego, aby spędzić tu parę miodowych dni. W roku 1948 do schroniska doprowadzono energię elektryczną. W tym samym roku gospodarze schroniska założyli księgę pamiątkową, w której jako pierwszy wpisał się Tadeusz Zwoliński, ówczesny prezes Zakopiańskiego Oddziału PTT w sierpniu 1948 roku pisząc:

Hala Kondratowa... Ileż wspomnień wiąże się dla nas, taterników i narciarzy, z tym uroczym zakątkiem tatrzańskim, drzemiącym w upalne dni lata w promieniach słońca, w usypiającym podźwięku i „turlikaniu” dzwonków owczych i krowich.   Jest i była to od lat niepamiętnych brama wypadowa rozlicznych szlaków turystycznych – na Giewont, w Czerwone Wierchy, w puste, dalekie doliny Tatr Zachodnich...Tu stawiało pierwsze swe kroki przed 40 laty – narciarstwo polskie, ogarniające dziś żywiołowym ruchem całe nasze pokolenie...

Dlatego też Hala Kondratowa miła jest sercu każdego miłośnika Tatr – zarówno pamiętającego ją od lat dziecinnych Zakopianina – jak i przybysza ze stron dolinnych – dlatego też Oddział Zakopiański Pol. Towarzystwa Tatrzańskiego starał się po strasznej zawierusze wojennej stworzyć tu schronisko, dające punkt oparcia licznym i coraz liczniejszym rzeszom ludzi, którzy Tatry nasze od dawna już kochają – albo też tu, w głębi, zrozumieją i poznają czar górskiej przyrody. Niech to nasze schronisko służy pożytkowi wszystkich. Z taternickim pozdrowieniem.

Tadeusz Zwoliński⁴.

Znajdująca się w pobliżu strąga w roku 1949 została zlikwidowana. Jesienią 1950 r. PTTK wprowadziło gospodarkę uspołecznioną w miejsce umowy dzierżawnej. Schronisko z uspołecznioną działalnością usługową pracowało około 4 lat. W latach następnych obiekt był wielokrotnie powiększany i modernizowany.

Schronisko stoi w miejscu zagrożonym przez lawiny śnieżne i kamienne. W dniu 26 kwietnia 1953 r., z górnej części pd. zbocza Długiego Giewontu zeszła na Polanę Kondratową lawina kamienna i jeden z bloków skalnych, ważący około 50 ton, przebił węgieł schroniska, uszkadzając pd.-zach. ścianę i połową swej wielkości znalazł się w jadalni. Drugi blok, jeszcze większy, zatrzymał się kilka metrów przed budynkiem, co uratowało schronisko od całkowitego zniszczenia. Głaz, który uszkodził schronisko został zabudowany, a w następnych latach całkowicie usunięty.

Zagrożenie lawinami spowodowało, że na podstawie ekspertyzy inż. Leszka Bobera wykonanej w 1965 r. dokonano odstrzału turniczek skalnych pod granią, a władze PTTK w roku 1968 wystąpiły z propozycją budowy nowego schroniska na Polanie Kondratowej w bezpiecznym miejscu. Wniosek ten nie został zrealizowany z powodu negatywnej opinii dyrekcji Tatrzańskiego Parku Narodowego na etapie wyboru lokalizacji i pozyskania parceli.

W roku 1970 to maleńkie turystyczne schronisko otrzymało tytuł „Najmilszego schroniska” w krajach pozaalpejskich.

Od  października 1979 r. schronisko nachodził niedźwiedź, którego zwano Misiem Kondrackim, a kierownik schroniska - Kubą. Niedźwiedź został zastrzelony przez Mariana Werona strażnika TPN w dniu 6 lutego 1980 r.

Obiekt cieszący się dużą popularnością wśród turystów i wzorowo prowadzony przez gospodarzy był wielokrotnie wyróżniany otrzymując w 1992 r. prestiżową  nagrodę „Złotego Klucza” za gościnność i wysoki poziom obsługi przyznawaną przez Zrzeszenie Polskich Hoteli Turystycznych⁵.

W roku 1994 Tatrzański Park Narodowy wyposażył schronisko w norweską biologiczną oczyszczalnię ścieków.

W dniu 17 lutego 1999 roku przedstawiciele Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Turystyczno – Krajoznawczego podpisali akt notarialny umowy przejęcia gruntu, na którym położone jest schronisko na Polanie Kondratowej w użytkowanie wieczyste oraz nieodpłatnego przeniesienia własności budynku schroniska na rzecz PTTK.

W ramach długofalowej realizacji przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze projektu pn. „Zmniejszenie uciążliwości obiektów PTTK zlokalizowanych na terenach parków narodowych dla ich środowiska przyrodniczego” Spółka Schroniska i Hotele PTTK w Nowym Sączu, od czerwca 2006 r. rozpoczęła generalny remont i rozbudowę schroniska. Prace trwały 3. lata i obejmowały nieznaczną rozbudowę obiektu, bez widocznych zmian zewnętrznych od strony polany. W efekcie zwiększono kubaturę sanitariatów i części gospodarczej, łącznie z kuchnią. Zmodernizowano centralne ogrzewanie i zasilanie energetyczne, wykonano termoizolację budynku i wymianę gontów na dachu, okien i całego podestu na werandzie. Liczba miejsc noclegowych w schronisku pozostała bez zmian.

Kierownikami lub dzierżawcami schroniska byli:

Stanisław Skupień w latach    1947 – 1978
Andrzej Skupień w okresie      1978 -  marzec 2003
Iwona Haniaczyk                  od 17 marca 2003

Według: Historia schronisk tatrzańskich - Janusz Konieczniak, wyd. COTG 2010, Kraków

¹ Sprawozdanie z działalności PZN za sezony 1933/1934 i 1934/35. PZN Kraków 1935, s. 68

² Wzorowa bacówka według planów Adama Drozdowskiego, zatwierdzona przez Okręgowe Towarzystwo Rolnicze w Nowym Targu polegała na wprowadzeniu do szałasu trzech izb, a mianowicie izby mieszkalnej dla obsługi stada z piecem kuchennym i normalną drewnianą podłogą, izby-serowarni z podłogą betonową i wodociągiem oraz specjalnym bacowskim piecem, służącym do gotowania żętycy, grzania mleka i wody oraz trzeciej izby-komory, służącej do składania sera. Na strychu bacówki sporządzono specjalne, prymitywne urządzenie do wędzenia oszczypków. Zasadniczą nowością było wprowadzenie okien we wszystkich pomieszczeniach. Takie obiekty były budowane przez Krakowską Izbę Rolniczą od roku 1936.

³ W imieniu Stanisława Skupnia bardzo często schronisko prowadził Stanisław Jarosz.

⁴ Jolanta Flach, Przystań dla wędrowców. [w:] Gościniec. Warszawa 2002, nr 4 (8)/2002, s. 14

⁵ Zrzeszenie Polskich Hoteli Turystycznych corocznie przyznaje to wyróżnienie jednej placówce w kraju.

COTG PTTK i autorzy vademecum wyrażają zgodę na wszelkie powielanie zasobów Vademecum pod warunkiem przytoczenia źródła i autora.