Jerzy Kapłon

W połowie czerwca 2006 roku Marek Boguszewski, pracownik Biura Zarządu Głównego PTTK zawiadomił nas, że na stronach internetowych Ministerstwa Spraw Zagranicznych znajduje się opis programu z zakresu polskiej pomocy zagranicznej i międzynarodowej współpracy rozwojowej umożliwiającego działania, które już uprzednio podjął Centralny Ośrodek Turystyki Górskiej PTTK w Krakowie. Zadania przedstawione do realizacji projektu powinny być skierowane na:

• upowszechnienie turystyki górskiej i krajoznawstwa jako efekt partnerskiej współpracy sektora pozarządowego i administracji Ukrainy,
• wsparcie organizacji pozarządowych w aktywnym kreowaniu możliwości uprawiania turystyki i krajoznawstwa,
• wzmocnienie zdolności administracji Ukrainy na poziomie obwodu i rejonu w zakresie zagospodarowania turystycznego i promocji turystyki obszarów górskich.

Zbigniew Kresek

Niespożytej energii i chęci działania zazdrościło Jej wielu młodszych od Niej. Od wielu lat była główną siłą napędową Oddziału PTTK w Rabce. Podziwialiśmy Jej niezwykłą energię i zapał. Była aktywną uczestniczką wielu PTTK-owskich imprez, Walnych Zjazdów PTTK, spotkań i narad. Mimo zaawansowanego wieku aż do ostatnich lat była między nami, pochylaliśmy się z szacunkiem aby ucałować Jej rękę, zasięgaliśmy Jej rady, pytaliśmy o zdanie, podziwialiśmy Jej ciepły, jakby trochę nieśmiały uśmiech, zdumiewaliśmy się Jej niespożytą energią, siłą woli, umiejętnością przezwyciężania trudności, chęcią aktywnego uczestnictwa w dziejących się sprawach. Trudno wprost uwierzyć, że od 4 kwietnia nie ma już między nami Eldrydy Trybowskiej.
Urodziła się w Wiedniu w dniu 6 października 1913 r., Jej ojcem był Antoni Navratil z Niska nad Sanem, oficer sztabowy armii austriackiej, po odzyskaniu niepodległości dowódca pułku w Wojsku Polskim, uczestnik wojny z bolszewikami, ofiara mordu na polskich oficerach w 1940 r. w Charkowie. Matka, Berta z domu Kirchlener, pochodziła z rodziny hotelarzy w południowym Tyrolu. Po odejściu z wojska Antoni Navratil osiadł najpierw w Białej Krakowskiej, a potem w Katowicach. Tam też ukończyła Elfryda gimnazjum, a po zdaniu matury studiowała geografię na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie; była współzałożycielką Studium Turyzmu UJ, prowadzonego przez Stanisława Leszczyckiego, u którego też napisała pracę magisterską „Cechy fizjograficzne osadnictwa na Łemkowszczyźnie”. Na studiach poznała swego przyszłego męża Czesława Trybowskiego. Po studiach oboje osiedli w Rabce, gdzie w 1936 r. Elfryda podjęła pracę w Biurze Podróży „Orbis”, a Czesław został kierownikiem stacji meteorologicznej. Pobrali się w 1938 r., od tego czasu aż do śmierci Czesława w  1966 r. wspólnie pracowali w stacji meteorologicznej w Rabce, dokonując obserwacji, opracowując różne tematy w publikowanych pracach. Łączyła ich też wspólna walka z Niemcami oraz działalność w ZWZ i Armii Krajowej. Elfryda pełniła funkcje wywiadowcze, kolportowała prasę podziemną, dzięki możliwości podsłuchu w centrali telefonicznej uchroniła wiele osób przed aresztowaniem, prowadziła punkt kontaktowy w kosciółku pod Obidową, w styczniu 1945 uratowała wyposażenie stacji meteorologicznej przed wywiezieniem do Niemiec. Przeżyła gehennę przesłuchań przez Gestapo i rewizji po aresztowaniu męża, który – przez śledztwo w osławionym zakopiańskim „Palace”, więzienie w Tarnowie i Oświęcim – trafił na dwa lata do obozu Flösenburg w Bawarii.

Jerzy W. Gajewski

Jest takie miejsce na mapie Azji, gdzie stykają się górskie olbrzymy: Himalaje, Karakorum, Pamir i Hindukusz; niektórzy dodają jeszcze pasmo Kunlun. Na mapie politycznej będzie to miejsce, gdzie spotykają się Afganistan, Chiny, dawny ZSRR (Tadżykistan), Pakistan, Indie i "terytoria sporne". Punktem stycznym stała się przełęcz Kunjirab (4730 m n.p.m.), przez którą poprowadzono drogę znaną jako "Karakoram Highway". Liczy 1260 km, zaczyna sę w Rawalpindi, a kończy w Kashi (Kaszgarze), w chińskiej prowincji Xinjiang. W wielu przewodnikach zwana jest "Jedwabnym Szlakiem", prowadzi bowiem trasą przemierzaną niegdyś przez chińskich kupców z jedwabiem i papierem, a także przez kupców europejskich szukających lądowej drogi do Chin. Należał do nich Marco Polo, który towarzyszył w 1271 r. ojcu i stryjowi w podróży do mongolskiego cesarza, ale czy akurat tędy przedarł się przez góry? Historyczne szlaki biegły wszak bardziej na północny zachód - przez Samarkandę. W każdym razie dziś owca Marco Polo, podobna do muflona, i śnieżna pantera są symbolami fauny chińsko-pakistańskiego pogranicza i tamtejszego parku narodowego.
Dzieje "Karakoram Highway" są o tyle ciekawe, że prowadzi ona przez niespokojne terytorium, określane przez Pakistańczyków mianem Obszaru Północnego. To Dżammu, prowincja równie sporna jak Kaszmir, o które toczyły boje Indie i Pakistan od 1947 r., tj. od chwili uzyskania niepodległości. Dopiero w 1972 r. państwa te podpisały porozumienie (choć sprawę utrudniały roszczenia chińskie i okresowe wymiany ognia), ale już wcześniej, bo w latach 60-tych zaplanowano budowę "Karakoram Highway". Zakończono ją w latach 1979-80, w 1982 r. uruchomiono przejazd przez przełęcz Kunjirab. Od 1986 r. otwarto ją także dla turystów; z oczywistych względów czynna jest tylko latem i stale wymaga konserwacji. Budowało ją ponoć ponad 15 tysięcy robotników i żołnierzy (Pakistańczycy przyznali, że dzieło pociągnęło za sobą blisko 500 ofiar, Chińczycy na ten temat milczą). Nie oznacza to jednak, że tereny te są spokojne. Należy też sądzić, iż wydarzenia w sąsiednim Afganistanie i istnienie ważnej szosy łączącej Gilgid z  Peshawarem może mieć wpływ na warunki podróżowania.

Marek Staffa

Każde przedsiębiorstwo, instytucja czy organizacja mające zamiar działać przez dłuższy czas powinno mieć określone perspektywy i sprecyzowane plany działalności. Prawidłowo zorganizowany system planowania powinien opierać się o różne horyzonty czasowe, od najbliższych, a więc planu na rok bieżący czy przyszły, poprzez plany na lat 5 lub 10, aż po perspektywę działalności za lat 20 i więcej. Tylko mając sprecyzowane cele i określone (chociaż w przybliżeniu) metody i możliwości ich realizacji można spokojnie planować swoją przyszłość. Nie ważne jest tu nawet to, że w większości wypadków nie wszystkie plany zostaną zrealizowane, mogą się nawet okazać nierealne, lub uwarunkowania przyszłej działalności staną się odmienne od przewidywanych – ważne jest, że plany są i stanowią podstawę podejmowanych decyzji. Ważna jest także konsekwencja działania, inaczej wola ich realizacji. Dotyczy to także PTTK, które ma bogatą przeszłość, zdaje się jednak zupełnie nie myśleć o przyszłości. Towarzystwo co prawda stara się zawsze być prymusem w stosunku do zachodzących w kraju zmian i poczynań władz państwowych, ale i tak jest to tylko dostosowywanie się do przepisów i okoliczności już istniejących lub uwarunkowanych (tworzonych) decyzjami innych.

Marek Eminowicz

Parafrazując popularną w latach naszej młodości piosenkę „trzej przyjaciele z boiska” śpiewaną przez Marię Koterbską, chciałbym napisać o starej przyjaźni „wyrypiarzy”, bo tak się w czasach szkolnych nazywaliśmy od propozycji-zapytania: „gdzie idziemy na wyrypę”? Wyrypa oznaczała po prostu wycieczkę, a dla niektórych wycieczkę trudną, długą, wyczerpującą.
Był rok 1948, kiedy to w jednej klasie znaleźliśmy się w słynnym „Sobku” czyli, jak się ta stara buda nazywała, w III Gimnazjum i Liceum im. króla Jana III Sobieskiego w Krakowie. Ze Zbyszkiem Kreskiem poznałem się zaraz po II wojnie w Szkole Powszechnej nr. 7 im. św. Floriana z ul. Pijarskiej, gdzie wylądowała ta stara szkoła podczas okupacji hitlerowskiej. Po wyzwoleniu przenosiliśmy jej dobytek na własnych plecach na ul. Szlak. Natomiast Staszka Rehmana poznaliśmy dopiero w liceum, w 1948 roku, ale szybko znaleźliśmy wspólny język i rodzinne koneksje, jako że ojciec Staszka znał jeszcze mojego pradziadka.
I tak to wspólnie zaczęliśmy chodzić w dolinki i góry. W jesieni 1950 roku przy Młodzieżowym Domu Kultury, utworzonym przy ul. Krowoderskiej w budynku YMCA, zlikwidowanej jako niesłuszna politycznie, zorganizowano kurs przodowników turystyki masowej.

Andrzej Matuszczyk

Gdy odchodzą Tacy Ludzie odchodzi wraz z nimi dziesiątki wątków i spraw, które mocno trzymali w garści. I owe wątki nagle zostały porzucone, jak samochód, którego kierowca złożony niemocą puścił nagle kierownicę wywołując nieuchronną katastrofę.
Człowiek dobry i skromny, wesoły a gdzie trzeba było aż zbyt poważny, szczery, pracowity i sercem górom oddany, przewodnik i dobry gospodarz, co to i gwóźdź potrafił przybić, obraz namalował i wiersz napisał. Swoje umiejętności i powołanie poświęcił Baraniej Górze w Beskidzie Śląskim, jako że i korzenie Andrzeja na Śląsku były.
Przed pięciu laty ofiarował mi cztery piękne, przez siebie namalowane obrazki Matki Boskiej nazwanej Baraniogórską Panienką. To tak naprawdę Mata Boża była Jego patronką i ośrodka muzealnego na Przysłopie pod Baranią Górą, który stworzył dosłownie z niczego a w prawdziwej świetności potomnym zostawił.
Swoją mrówczą wręcz robotą ale przede wszystkim aktywnością, energią, pomysłowością, ale co najważniejsze umiejętnościami zdołał przekształcić niszczejącą obok schroniska PTTK ruderę kątem wykorzystywaną przez dyżurujących pod Baranią ratowników GOPR w tętniącą życiem placówkę kulturalną. Mało tego. Ośrodek na Przysłopie stał się ważnym partnerem dla miejscowego nadleśnictwa, dla kół przewodnickich szczególnie ze śląskiego środowiska, dla wielu oddziałów PTTK.
W „Suplikacjach do Baraniogórskiej Panienki” napisał kiedyś słowa:
Nie pozwól, by piasek naszych myśli zmienił się w kamienie fałszywych słów, i czynów złych
(-). Niech u schyłku dnia przy watrze spotykają się prawdziwi przyjaciele i ludzie dobrzy.
Znojowi dobrego gospodarza a więc cieśli, murarza, spawacza, zduna i wielu innych jeszcze technicznych darów Bożych towarzyszyły w Andrzeja ambicje merytoryczne, niektóre z nich prawdziwie wizjonerskie. Na łamach informatora Ośrodka, (który w nowej szacie graficznej od lat kilku dzięki Niemu się ukazywał) zajął się m.in. dziejami śląskiego narciarstwa, wywodząc obecne sukcesy Adama Małysza od narciarskiej skoczni, tzw. „ślązaczki” funkcjonującej z powodzeniem w okresie międzywojennym obok obecnego schroniska PTTK na Przysłopie. Oczywiście i samo schronisko dzięki Andrzejowi ma w informatorze Ośrodka uwiecznioną swoją szczegółową historię.